Een paar jaar geleden zag ik voor het eerst op tv dat er heuse burl kampioenschappen zijn. Mannen en zelfs een aantal fanatieke vrouwen proberen dan een zo goed mogelijke imitatie te geven van een burlend mannetjeshert. Het zijn vaak mensen die helemaal verzot zijn op de bronsttijd van edelherten, wat ik sinds kort heel goed kan begrijpen. Afgelopen jaar heb ik namelijk voor het eerst de hertenbronst van dichtbij mee kunnen maken. Wat een bijzonder spektakel om te zien.

Zo'n kleine 20 jaar geleden zag ik voor het eerst een edelhert. Ik was met mijn familie op vakantie in Luxemburg en zoals zo vaak, maakte ik een wandeling samen met mijn vader. Tijdens deze wandeling kwamen we een aantal natuurbeheerders tegen die volop aan het zagen waren. We dachten dat we door de herrie niks meer zouden zien, maar een kleine 500 meter verderop sprong plots een hinde tegen een helling omhoog. Een flink stuk groter dan een ree, dus ons eerste edelhert was een feit!

Het zou echter nog vele jaren duren (17 jaar) voor ik mijn tweede ontmoeting had met een paar edelherten. Dit keer tijdens een wandeling met mijn vriendin langs de Oostvaardersplassen. Druk kletsend schrokken we toen een hinde haar kop uit het struikgewas omhoog stak. Het beest was net zo erg van ons geschrokken als wij van haar. We keken elkaar recht aan en nadat ze had gezien dat we geen gevaar vormden ging ze rustig door met grazen. Er kwamen zelfs nog 3 kalfjes en een jong mannetje bij. Later vertelde we onze beleving in het bezoekerscentrum en daar gaf de vrouw ons de tip om eens een keer een kijkje te nemen wanneer de bronst aan de gang is.

Afgelopen jaar was het dan eindelijk zover. Na een goede tip wist ik samen met een vriend de juiste plek te vinden om de bronst van dichtbij mee te kunnen maken. Natuurlijk moet je alsnog over een flinke dosis geluk beschikken, want het blijft de natuur.

Na een mooi stuk te hebben gefietst waarbij we onderweg nog een aantal raven tegen kwamen, bereikten we onze locatie. Aan het aantal mensen dat al aanwezig was met camera's konden we zien dat we op de goede plek waren.

In de verte konden we al af en toe wat burlende herten horen en aan het einde van de middag begon het schouwspel. Langzaam maar zeker kwam de eerste kleine roedel met herten uit de bossen om op de open plek te eten en te drinken. Het was een jong mannetje met 8 hindes. Nog geen 3 minuten later kwam het volgende hert al aangelopen. Opnieuw een jong mannetje, maar ditmaal vergezeld door 4 hindes. Het eerste machogedrag begon waarbij de herten langs elkaar liepen en zo indrukwekkend mogelijk rondliepen en daarbij hard burlden. Al snel had het 2e mannetje in de gaten dat er niks te winnen viel en nam de benen (zijn dames had hij achtergelaten).

Plots klonk er vanuit de bossen een heel hard en zwaar geburl. Uit de bossen kwam vervolgens een machtig groot hert gelopen en zocht meteen de confrontatie met het 1e hert. Na een paar rondjes om elkaar te hebben gelopen begon het echte werk. De koppen bogen zich naar beneden en ze stormden met groot geweld op elkaar af. Eenmaal met de geweien tegen elkaar probeerden ze de ander weg te duwen waarbij ze de koppen flink heen en weer schudden. Complete heidestruiken werden daarbij uit de grond getrokken en vlogen in het rond. Na een paar heftige minuten waarbij de herten elkaar flink hadden uitgeput, moest het 1e hert het podium verlaten. Hij was verslagen door een veel groter en sterker mannetje dat zijn complete roedel had overgenomen. Wat een prachtig schouwspel!

Dit macho gedrag zal een aantal weken duren waarbij de jonge herten in het begin een poging doen om een roedel te leiden en misschien al wel wat hindes te bevruchten, maar vervolgens komen de oudere en sterkere herten in actie om alle roedels over te nemen.

Ondanks het ruige gevecht, gebeuren er niet heel veel ongelukken. Meestal gaan kleinere herten de grotere al snel uit de weg wanneer ze in de gaten hebben dat ze het gevecht niet kunnen winnen. Soms gebeurt het dat een hert flinke verwondingen oploopt of dodelijk wordt getroffen zoals afgelopen jaar op de Veluwe waar een oud hert een staak van een gewei in zijn oog kreeg en ter plekke dood neerviel. Het meest gruwelijk is nog wel herten die met het gewei aan elkaar vast zitten en niet meer los kunnen komen. Omdat deze herten vol testosteron zitten is het onmogelijk om ze te benaderen omdat je zelf dan gevaar loopt. Ook verdoven lukt niet door het hoge testosterongehalte. Deze herten zullen dan een zeer gruwelijke dood sterven door verhongering.

Maar gelukkig gaat het meestal goed en zonder al te erge ongelukken. Na deze periode van vechten en paren waarin de mannetjes vrijwel niks eten en drinken zijn ze behoorlijk uitgeput. Ze kunnen dan wel dagenlang op één plek liggen om te rusten. Daarna volgt een periode waarin ze snel voldoende moeten eten om aan te sterken voor de naderende winter. Dit prachtige macho gedrag vergt dus ontzettend veel, maar het is een zeer bijzondere belevenis.